ĐỘT QUỴ TRẺ HÓA – 9 DẤU HIỆU CẢNH BÁO

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2023), mỗi năm có khoảng 15 triệu ca đột quỵ toàn cầu, trong đó 5 triệu tử vong và 5 triệu để lại di chứng nặng nề. Đáng chú ý, WHO khẳng định 80% ca đột quỵ có thể phòng ngừa được nếu kiểm soát yếu tố nguy cơ và phát hiện sớm.

Ngoài ra, nghiên cứu trên tạp chí Stroke (AHA, 2021) chỉ ra: mỗi phút trong cơn đột quỵ, não mất gần 1,9 triệu tế bào thần kinh. Do đó, việc nhận diện dấu hiệu sớm và cấp cứu trong 3 - 4,5 giờ đầu quyết định sự sống còn.

Điều này khẳng định: đột quỵ không phải là “án tử bất ngờ”, mà hoàn toàn có thể kiểm soát nếu nhận diện sớm và giám sát sức khỏe chủ động. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe cũng đang trở thành xu hướng chăm sóc thông minh ngày nay.

Xu hướng trẻ hóa: Đột quỵ không còn là bệnh của người già

Theo WHO, mỗi năm có hơn 15 triệu ca đột quỵ trên thế giới, trong đó 5 triệu ca tử vong. Tại Việt Nam, con số này khoảng 200.000 ca mới mỗi năm. Đáng chú ý, nhiều ca xảy ra ở người trẻ chỉ mới 30–40 tuổi, Nguyên nhân chính đến từ:

• Lối sống ít vận động, ngồi lâu trước máy tính.
  
  
• Căng thẳng, stress kéo dài.
  
  
• Hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên.
  
  
• Chế độ ăn nhiều muối, dầu mỡ, thức khuya.
• Béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường ngày càng phổ biến ở giới trẻ.

Tại Việt Nam, nghiên cứu của Bệnh viện Bạch Mai (2021) cho thấy: 25% bệnh nhân đột quỵ nhập viện dưới 40 tuổi có ít nhất một yếu tố nguy cơ tim mạch như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu hoặc béo phì.

9 dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ rất dễ bị bỏ qua

1. Chóng mặt bất thường
   Không giống hoa mắt do mệt, cơn chóng mặt đột ngột có thể khiến bạn mất thăng bằng trong vài giây.
2. Tê hoặc yếu một bên cơ thể
   Cảm giác như kim châm, nặng tay hoặc yếu chân thoáng qua, lặp lại nhiều lần trong ngày.
   
   
3. Nói ngọng, khó diễn đạt

Người bệnh có thể phát âm sai, nói lắp hoặc không tìm được từ ngữ phù hợp trong chốc lát.

4. Mờ mắt hoặc mất thị lực tạm thời
   Một bên mắt bỗng mờ đi như có màn che, rồi trở lại bình thường sau vài phút.
   
   
5. Đau đầu dữ dội bất thường
   Cơn đau đột ngột, không liên quan đến thiếu ngủ hay căng thẳng, đôi khi kèm buồn nôn.
   
   
6. Mất thăng bằng, đi loạng choạng
   Ngay cả khi không sử dụng rượu bia, người bệnh vẫn thấy bước đi không vững hoặc dễ té ngã.
   
   
7. Mệt mỏi kiệt sức
   Dù đã nghỉ ngơi, cơ thể vẫn uể oải, khó tập trung làm việc như thường ngày.
   
   
8. Giảm tập trung, lú lẫn thoáng qua
   Đang làm việc bỗng quên mình định làm gì, khó tiếp nhận thông tin đơn giản.
   
   
9. Huyết áp dao động thất thường
   Chỉ số tăng, giảm đột ngột, kèm theo tim đập nhanh hoặc cảm giác hồi hộp vô cớ.

Thời gian vàng để cứu sống người bệnh

Theo Hiệp hội Tim mạch và Đột quỵ Hoa Kỳ (AHA/ASA, 2019), “cửa sổ vàng” can thiệp đột quỵ chỉ kéo dài 3–4,5 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Nếu xử trí muộn hơn, nguy cơ tàn tật vĩnh viễn hoặc tử vong tăng gấp nhiều lần.

Cần làm gì khi có các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ?

Theo các chuyên gia thần kinh, khi nhận thấy một hoặc nhiều dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ, việc xử trí kịp thời có thể quyết định đến tính mạng và khả năng hồi phục của người bệnh. Nguyên tắc quan trọng nhất là không chần chừ, không tự xử lý tại nhà.

Các bước cần làm ngay:

1. Gọi cấp cứu 115 càng sớm càng tốt và thông báo rõ tình trạng.
2. Giữ bệnh nhân ở tư thế an toàn, tốt nhất là nằm nghiêng, tránh sặc khi nôn.
3. Không cho uống thuốc hoặc ăn uống trong lúc chờ cấp cứu.
4. Không tùy ý áp dụng các phương pháp dân gian (như lấy kim chích vào đầu ngón tay hoặc ngón chân, bấm huyệt, châm cứu, cạo gió, cắt lễ…) vì càng gây nguy hiểm hơn.
5. Nếu có người thân bên cạnh, cần chuẩn bị sẵn hồ sơ y tế hoặc thông tin bệnh nền (tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch…) để bác sĩ có hướng xử trí phù hợp.
   
   

Khi công nghệ trở thành “trợ thủ” cứu mạng

Thực tế, việc phòng ngừa đột quỵ chỉ dựa vào quan sát thường ngày rất khó đảm bảo độ chính xác. Các dấu hiệu ban đầu như chóng mặt thoáng qua, nói lắp, tê hoặc méo nhẹ một bên mặt, rối loạn nhịp tim, huyết áp dao động bất thường… thường dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với tình trạng mệt mỏi, stress hoặc các bệnh lý lành tính khác. Chính sự chủ quan này khiến nhiều bệnh nhân đánh mất “thời gian vàng” để được can thiệp kịp thời. 

Với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, những tín hiệu tưởng chừng thoáng qua, như thay đổi nhỏ trên cơ mặt, biến động nhịp tim, chất lượng giấc ngủ hay mức độ căng thẳng –có thể được ghi nhận và phân tích liên tục. Từ đó, nguy cơ đột quỵ được phát hiện sớm hơn, tạo cơ hội cảnh báo kịp thời và chủ động ứng phó trước khi quá muộn.

Đây không chỉ là giả thuyết xa vời. Một thế hệ giải pháp ứng dụng công nghệ mới trong chăm sóc sức khỏe đang được nghiên cứu, biến dữ liệu thường ngày thành tín hiệu cảnh báo có giá trị lâm sàng. Vigor là một trong những ứng dụng góp phần mở ra hướng tiếp cận chủ động hơn trong chăm sóc sức khỏe.

Đột quỵ không còn là căn bệnh của riêng người già, và cũng không phải là “án tử bất ngờ” như nhiều người lầm tưởng. Bằng cách nhận diện sớm các dấu hiệu cảnh báo, tuân thủ lối sống lành mạnh và ứng dụng công nghệ giám sát sức khỏe thông minh, mỗi cá nhân hoàn toàn có thể chủ động giảm thiểu nguy cơ. Chủ động hôm nay chính là chìa khóa để bảo vệ não bộ, sức khỏe và tương lai của cả gia đình.

‍